معرفی «کتاب قله»

همه انسان‌ها دوست دارند که حداقل در یک حوزه به موفقیت برسند و تا سطح متخصص پیشرفت کنند. کتاب‌های زیادی در موضوعات موفقیت نوشته شده است ولی کمتر کتابی هست که به طور علمی و دقیق به بررسی دلایل موفقیت و متخصص شدن پرداخته باشد. کتاب قله نوشته آقای اندرس اریکسون روانشناس مطرح و استاد دانشگاه فلوریدا است که به طور تخصصی به بررسی این موضوع پرداخته است. اگر به دنبال یک منبع علمی و دقیق برای یافتن اصول متخصص شدن و موفقیت هستید پیشنهاد می‌کنم این کتاب را از دست ندهید.

کتاب قله یا رمزگشایی از تحقیقات جدید برای متخصص شدن

در کنار عنوان کتاب و کلمه‌ی قله به یک عبارت برمی‌خوریم و آن هم این است: رمزگشایی از تحقیقات جدید برای متخصص شدن در هر کاری.

از همین یک جمله مشخص است که در کتاب قله قرار است با چه محتوایی روبرو شویم. مطالبی بر مبنای تحقیقات و برای متخصص شدن.

طبق آنچه در یادداشت نویسندگان آمده است، کتاب قله محصول همکاری مشترک دو نفر است: اندرس اریکسون و رابرت پول. اما از آنجایی‌که کتاب بیشتر حول داستان و تحقیقات اندرس اریکسون پیش می‌رود، تصمیم گرفته‌اند کتاب را از دیدگاه او بنویسند.

مقدمه

مقدمه کتاب قله خودش یک فصل کامل و بسیار زیبا در مورد استعداد است.
نویسنده در مقدمه این‌طور می‌گوید که بیش از سی سال است که درباره افراد متخصص مطالعه می‌کند و تمام زوایای آنها را بررسی کرده‌ام و با گذشت زمان به این نتیجه رسیده‌ام که بله، این افراد استعداد خارق‌العاده‌ای دارند که در دل توانایی‌هایشان نهفته است ولی این استعداد همان استعدای که تصور می‌کنیم نیست و حتی از آن قدرتمندتر است.
مهم‌تر اینکه همه ما با این استعداد متولد می‌شویم و در صورتی که رویکرد درستی در پیش بگیریم می‌توانیم از آن بهره ببریم.

این پاراگراف ذهن خواننده را شدیداً درگیر می‌کند که منظور نویسنده از استعداد چیست و چه استعدادی است که همه‌ی ما با آن متولد شده‌ایم؟ بعد از این بخش وارد داستان کوتاهی از زندگی موتزارت افسانه‌ای می‌شویم، نابغه‌ای که شاید بزرگ‌ترین موسیقی‌دان تاریخ باشد و به عنوان یک استعداد ذاتی شناخته می‌شود.

طبق آنچه در این بخش آورده شده است موتزارت در هفت سالگی می‌تواند هارپسیکورد، ویولن و پیانو بنوازد. ولی آنچه بیشتر برای همه عجیب است، توانایی او در تشخیص نت‌هاست. موتزارت می‌تواند هر نتی را به صورت شنیداری تشخیص دهد، حتی بدون این‌که ساز را ببیند. نه تنها سازها بلکه می‌توانست نت‌های تولید شده از هرچیزی که صدای آهنگین داشته باشد را تشخیص دهد.

افسانه‌ی استعداد ذاتی

چیزی که برای ما جلب توجه کننده است این است که حتماً این یک استعداد ذاتی است و هیچ حالت دومی هم ندارد. این استعداد که «دانگ مطلق» نامیده می‌شود به طور عجیبی نادر است و از هر ده هزار نفر فقط یک نفر این توانایی را دارد.

در ادامه‌ی مقدمه اریکسون با چندین مثال مختلف نشان می‌دهد که «دانگ مطلق» و توانایی‌های موتزارت ذاتی نیست بلکه حاصل تمرین است.
برای اثبات این موضوع هم به تحقیقی ارجاع می‌دهد که چند سال پیش بر روی چند کودک انجام شد.

در ادامه‌ی مقدمه این موضوع را شرح می‌دهند که چه استعدادی است که همه با آن متولد شده‌ایم؟ این موضوع را اریکسون به این صورت در مقدمه کتاب قله توضیح می‌دهد:

مغزهایی که به همه‌ی آنها اعطا شده بود، به قدری انعطاف‌پذیر و انطباق‌پذیر بود که در صورت دریافت آموزش مناسب می‌توانست مهارتی را پرورش دهد که از دیدگاه کسانی که آن (استعداد) را نداشتند کاملاً جادویی به نظر برسد. خلاصه این‌که دانگ مطلق یک استعدا ذاتی نیست، بلکه «توانایی پرورش دانگ مطلق» یک استعداد ذاتی است و تقریباً همه‌ی انسان‌ها با این استعداد ذاتی متولد می‌شوند.

در ادامه‌ی مقدمه کتاب قله تقریباً بیشتر صحبت درباره‌ی توانایی‌های مغز برای انطباق‌پذیری است و نشان می‌دهد که چطور مغز ما می‌تواند هر چیزی را یاد بگیرد. این یکی از جذاب‌ترین مقدمه‌هایی بود که من در یک کتاب خواندم.

شما چطور فکر می‌کنید؟ به نظرتان دانگ مطلق یک استعداد ذاتی است یا اینکه حاصل تمرین است؟ مقدمه را به طور دقیق بخوانید و از نتایجی که می‌گیرید ما را هم با خبر کنید.

مسیر کتاب قله

در فصل اول کتاب قله در مورد اهمیت تمرین هدفمند می‌خوانیم. حتی تا حدودی می‌توان گفت که تمام کتاب قله در مورد تمرین هدفمند است.

اریکسون در جایی از کتاب می‌گوید که بسیاری از کتاب‌ها این تصور را ایجاد می‌کنند که علاقه‌ی قلبی و و کار سخت به تنهایی می‌توانند باعث بهبود عملکرد شوند ولی این تصور اشتباه است. فقط اگر نوع درستی از تمرین را به مدت زمان کافی انجام دهید می‌توانید عملکردتان را بهبود دهید وگرنه نمی‌توانید.

نوع تمرینی که مد نظر اریکسون است در کتاب به عنوان تمرین هدفمند معرفی شده است. تمرین هدفمند یعنی چیزی بالاتر از تکرار یک کار.

دو نیمه‌ی کتاب قله

در نیمه اول کتاب به تعریف تمرین هدفمند و سپس تمرین آگاهانه، دلایل کارساز بودنش و شیوه‌ی به کارگیری آن برای رسیدن به مهارت‌های خارق‌العاده پرداخته اند.
در ابتدا انواع مختلف تمرین را بررسی کرده‌اند و بعد از آن بهره‌برداری از انطباق ذهنی و استفاده از نمودهای ذهنی شرح داده شده است. زیرا متخصص شدن را به بهبود فرآیندهای ذهنی مرتبط می‌دانند و در این کتاب بیشتر تمرکز را بر جنبه‌های ذهنی عملکرد متخصصان قرار داده‌اند.

بدون شک تمرین هدفمند و آگاهانه بهترین راه برای پرورش مهارت‌هایی است که دوست داریم آنها را در خودمان ایجاد کنیم.
اگر علاقه دارید اصول این روش را یاد بگیرید پیشنهاد می‌کنم حتماً این بخش را چند بار و با دقت مطالعه کنید.

بعد از این چند قسمت، به بررسی استعداد ذاتی و نقش احتمالی‌اش در محدود کردن میزان پیشرفت افراد در رسیدن به عملکرد متخصص را دقیق‌تر بررسی می‌کنند و اثر بعضی خصوصیات فیزیکی در رسیدن به یک سطح از عملکرد خاص را مورد بررسی قرار می‌دهند.

در انتهای کتاب هم با جمع‌بندی نکات مربوط به تمرین آگاهانه، روش به کار بستن این تمرینات در محل کار و در زندگی روزمره تشریح می‌کنند.
اریکسون تمرین آگاهانه را قدرتمندترین رویکرد برای یادگیری می‌داند زیرا معتقد است این روش به این منظور طراحی شده است که به افراد کمک کند به بهترین در دنیا تبدیل شوند، نه اینکه صرفاً عملکردشان را به اندازه‌ی کافی بهبود ببخشند.

جمع‌بندی

کتاب قله از آن دسته کتاب‌هایی است که خواندنش برای هرکسی که دوست دارد مهارتی را یاد بگیرد، فارغ از سنش، ضروری است. به طور ویژه‌تر فکر می‌کنم خواندن این کتاب برای والدین بسیار مهم‌تر باشد، برای اینکه بتوانند درک درستی از رشد مهارت‌ها از ابتدای کودکی برای فرزندشان داشته باشند. با توجه به توضیحات اریکسون در کتاب، مغز ما در کودکی انطباق و انعطاف‌پذیری بیشتری برای یادگیری استعدادها دارد، پس اگر والدین بتوانند از نکات این کتاب برای ایجاد استعدادها در کودکشان استفاده کنند احتمال اینکه آینده‌ی پربارتری داشته باشند بسیار بالاتر می‌رود.
علاوه بر مواردی که ذکر شد، ترجمه روان پیام بهرام‌پور باعث می‌شود که کمتر در کتاب درگیر پیدا کردن معنای جملات و سروکله زدن با متن شوید.

پیشنهاد می‌کنم حتماً کتاب قله را در لیست کتاب‌هایی که باید مطالعه کنید قرار دهید و سعی کنید در سریع‌ترین زمان ممکن آن را مطالعه کنید و لذت ببرید.

اگر این کتاب را خواندید، بسیار خوشحال خواهم شد که نظرات شما در بخش پایین ببینم و با هم در مورد کتاب گفت‌وگو داشته باشیم.